دکتر بهرامی نژاد

پرواززدگی یکی از مهمترین عوارض پروازهای طولانی مدت است و هنگامی بروز می کند که بر اثرگذر سریع از چندین منطقه زمانی  نظم های شبانه روزی ورزشکار بهم می ریزد و در نتیجه علائم ذهنی و جسمانی پدیدار میشود. سرگیجه، برهم خوردن تمرکز حواس، افت عملکرد ورزشی، اختلالات خواب، ناراحتی های گوارشی وافسردگی از نشانه های آن است.

در سفر به شرق که ساعت زیستی بدن دچار اختلال میشود این علائم بیشتر مشاهده میشوند.زیرا پرواز به سوی شرق روز را کوتاهتر میکند و تطابق با آن دشوارتر است.همچنین پرواز به شرق به کم شدن از زمان کلی و کاهش بازدهی خواب می انجامد.مرحله ی خواب توام با حرکات کند چشم افزایش می یابد و مرحله ی خواب توام با حرکات سریع چشم (REM) کاهش می یابد. برعکس در سفر به غرب از زمان خواب و بازدهی آن کاسته میشود ولی روی خواب REM تاثیری ندارد.

تمرینات اینتروال یا متناوب، شامل مراحل تمرین و استراحت به طور متناوب میباشد. در تمرینات اینتروال، میزان خستگی به مراتب کمتر از تمرینات مستمر و مداوم است. در تمرینات تناوبی دستگاه ATP-PC ( دستگاه فسفاژن ) میتواند ATP بیشتر و دستگاه اسید لاکتیک نیز ATP کمتری تولید کند. نکته حائز اهمیت این است که در تمرینات اینتروال، تجمع اسید لاکتیک کمتر و در نتیجه خستگی هم به مراتب کمتر میباشد. در تمرینات اینتروال در مرحله استراحت ATP-PC از طریق دستگاه هوازی ( استراحت ) دوباره سازی میشود. البته شدت کار در اینگونه تمرینات اهمیت زیادی دارد. به این معنی که با انجام تمرینات شدید و کوتاه مدت دستگاه غیر هوازی و با انجام تمرینات سبک و طولانی مدت، دستگاه هوازی توسعه و گسترش می یابد. مراحل استراحت در تمرینات اینتروال میتواند به صورت فعال و یا غیر فعال انجام گیرد.
در استراحت فعال از تمرینات سبک مانند راه رفتن های سریع، دویدن آرام و آهسته میتوان استفاده نمود. یکی از مزایای استراحت فعال بهبود دستگاه اسید لاکتیک است. به عبارت دیگر با انجام دویدن های آرام و راه رفتن های سریع میتوان مقداری از دوباره سازی انرژی دستگاه فسفاژن را دچار وقفه کرد. پس بطور یقین میتوان گفت تمرینات تناوبی که دارای استراحتهای فعال میباشد موجب تقویت دستگاه اسید لاکتیک خواهد شد.

ريكاوري

بار تمرين و خستگي

تعريف خستگي:

خستگي بعنوان يكي از واكنشهاي ارگانيسم هاي بدن است كه بطور نسبي بعد از يك فعاليت طولاني يا شديد و يا در اثر تحريك زياد ايجاد ميشود. خستگي با كاهش تمايل به شركت درفعاليتهاي ورزشي خود را نشان ميدهد. خستگي به سه نوع تقسيم ميشود.

۱. خستگي عضلاني: به كاهش ظرفيت اجراي يك فعاليت عضلاني حداكثر و اختياري و يا يكسري فعاليتهاي تكراري گفته ميشود. يك عضله خسته قادر به ادامه فعاليت حتي با تغيير نوع فعاليت نيست. خستگي عضلاني ممكن است ناشي از كاهش كراتين فسفات، گليكوژن، تجمع پروتونهاي توليد شده توسط اسيد لاكتيك و كاهش نوروترانسميترها (مواد شيميايي انتقال دهنده پيام عصبي) باشد.

۳. خستگي فيزيولوژيكي: به كاهش ظرفيت سيستم عصبي عضلاني و یا ارگانهای بدن برای انجام عملكردهاي آن كه ناشي از خستگي و كار فيزيولوژيكي زياد است، گفته ميشود.

۴. خستگي ذهني: يا خستگي ادراكي با احساس واماندگي و نياز به استراحت مشخص ميشود. اين حالت توسط عوامل روانشناسي نظير بي حوصلگي، كسالت يا فشارهاي رواني ايجاد ميشود.